Για ένα παιδί – έφηβο, η αποτυχία μπορεί να συμβολίζει την κραυγή για βοήθεια προς τους ενήλικους γύρω του. Είναι η φωνή που λέει «ακούστε με, φροντίστε με, αποδεχτείτε με, αγαπήστε με για αυτό που είμαι».
Πολλές φορές τα παιδιά αποτυγχάνουν στις εξετάσεις τους, καθώς δυσκολεύονται να επικεντρωθούν στο παρόν και αντίθετα κατακλύζονται από προηγούμενες εμπειρίες αποτυχίας. Αν οι μελλοντικές τους επιδιώξεις ορίζονται από τις προηγούμενες εμπειρίες αποτυχίας, τότε είναι πιθανό να εγκλωβιστούν σε ένα φαύλο κύκλο, που εμποδίζει την φυσική τους εξέλιξη προς την αυτονομία και την αυτό-εκπλήρωση.
Είναι απολύτως φυσιολογικό για το άτομο να επηρεάζεται κάθε στιγμή από το σύνολο των εμπειριών του. Αν για παράδειγμα ένα παιδί-έφηβος κάνει κακή διατροφή, έχει υποστεί σωματική η ψυχολογική βία, αντιμετωπίζεται όχι ως ένα ξεχωριστό, αυτόνομο, μοναδικό άτομο, όταν τα τραύματα της ζωής του είναι βαθιά, τότε είναι πολύ πιθανό να αποτύχει σε πολλά επίπεδα στη ζωή του.
Οι εξετάσεις στο σχολείο, το πανεπιστήμιο κ.λπ., είναι μόνο ένα κομμάτι αυτής της έκφρασης της αποτυχίας. Όσον αφορά τη ζωή ενός παιδιού-έφηβου, η αποτυχία μπορεί να συμβολίζει την κραυγή για βοήθεια προς τους ενήλικους γύρω του. Είναι η φωνή που λέει «ακούστε με, φροντίστε με, αποδεχτείτε με, αγαπήστε με για αυτό που είμαι».
Φαίνεται ότι το άγχος είναι καθοριστικό ως προς την απόδοση των παιδιών. Δυστυχώς, όταν τα παιδία κατακλύζονται από ένα έντονο άγχος, νιώθουν παθητικά, αδύναμα και αποπροσανατολισμένα. Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, τότε εκδηλώνεται απώλεια συγκέντρωσης, μνήμης, αντίληψης και καθαρότητας του νου.
Συχνά ακούω από έφηβους: «αν δεν είχα άγχος θα είχα καταφέρει να γράψω», «μα τα ήξερα καλά, απλά δε μπορούσα να συγκεντρωθώ», «όλα ήταν ανάκατα στο μυαλό μου, όλα ήταν θολά και εγώ ήξερα ότι έχω ήδη αποτύχει».
Βλέπουμε πως σε αυτές τις περιπτώσεις η καταστροφή έχει ήδη επέλθει. Το άγχος αυτού του τύπου, μεταβάλει την πραγματικότητα και μια παραμορφωτική εικόνα του εαυτού καταλαμβάνει πολύ χώρο στον ψυχισμό. Είναι συχνό φαινόμενο για τα παιδία να σκέφτονται ακριβώς την ώρα των εξετάσεων, πως απογοητεύουν τους γονείς τους και τους δάσκαλους τους.
Oι γονείς και η συμβολή τους
Τις περισσότερες φορές οι γονείς προσπαθούν να προσφέρουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Δυστυχώς, κάποιες φορές αυτό εκδηλώνεται με λάθος τρόπο. Είναι και εκείνοι που έχουν βιώματα αποτυχίας, καθώς κουβαλούν μια βαλίτσα γεμάτη εμπειρίες. Έχοντας λοιπόν αυτό το φορτίο, στην προσπάθεια τους να προφυλάξουν τα παιδιά τους από παρόμοιες εμπειρίες αποτυχίας, προβάλουν σε εκείνα τις δικές τους επιθυμίες, όνειρα, στόχους. Ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον μέσα από τα παιδία τους. Τα παιδία με τη σειρά τους ελπίζουν σε ένα μέλλον που δεν είναι δικό τους, αφήνοντας το παρόν τους και παραβλέποντας τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες.
Είναι σε κάποιες συνεδρίες με γονείς, που ακούω να υποτιμούν τα παιδιά τους, ενθαρρύνοντας έτσι για εκείνα, μη λειτουργικά και παραγωγικά σενάρια ζωής. Η προβολή των δικών τους συναισθημάτων, εντάσεων και πιέσεων, οδηγεί τα παιδιά σε σύγχυση και παραπάνω στρες.
Τι μπορούν να κάνουν; Πως μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά;
Είναι καλό οι γονείς να μην υιοθετούν συμπεριφορές κατήχησης, τιμωρίας και γκρίνιας. Αντίθετα είναι ωφέλιμο να προσφέρουν στα παιδία τους καλοσύνη, κατανόηση, φροντίδα, συμπαράσταση, ενσυναίσθηση, χαρά και ελπίδα. Ας μην ξεχνούν ότι αυτοί είναι τα γονικά πρότυπα, είναι το σημείο αναφοράς για τα παιδιά τους και αυτή η συνθήκη παραμένει για όλη τους τη ζωή.
Γνωρίζοντας ότι οι γονείς κουβαλούν τεράστια ευθύνη, ας μην παραβλέψουμε ότι και εκείνοι έχουν ανάγκη στήριξης, κατανόησης και φροντίδας. Έτσι καταλαβαίνουμε ότι δημιουργείται μια διαδραστική σχέση μεταξύ γονέων και παιδιών, που συμβάλει καθοριστικά στην απόδοση και των δυο.
Επίσης, θα ήταν χρήσιμο να σκεφτούμε τη ζωή ως μια συνεχή γραμμή, έτσι ώστε να μπορούμε να αξιολογούμε τις εμπειρίες της αποτυχίας ή της επιτυχίας, ως σημεία και όχι ως μοναδικό στόχο ζωής.
Δυστυχώς, δίνεται μεγάλη έμφαση στην αναζήτησης της επιτυχίας, με αποτέλεσμα να παραβλέπονται άλλες σημαντικές άξιες, εμπειρίες, συναισθήματα, ανάγκες και επιθυμίες. Τα παιδία έχουν κάθε δικαίωμα στην αποτυχία, όπως φυσικά και στην επιτυχία. Όταν λοιπόν η αποτυχία στις εξετάσεις χτυπήσει την πόρτα, τα παιδιά χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη συμπαράσταση, φροντίδα και αγάπη.
Σε κάποιες περιπτώσεις το πλήγμα μπορεί να είναι τόσο μεγάλο, που και οι γονείς μα και τα παιδία-έφηβοι, θα ήταν βοηθητικό να ζητήσουν τη συμβουλή του ειδικού.
-Νόρα Κοντοστεργίου, Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Ηγίου 6-10, Θησείο, Αθήνα. Τηλ.: 210 3427425, 6974818255, e-mail: norakonto@yahoo.gr
Σχολιάστε το άρθρο