Οι ανθρώπινοι οργανισμοί τρεφόμενοι δυνατά (λιπαρά) κατά τη διάρκεια του Χειμώνα για να αντεπεξέλθουν στο κρύο (η αρκούδα καίει το αποθηκευμένο λίπος στη διάρκεια της χειμερίας νάρκης της), είναι υπερτοξινωμένοι και μαλθακοί.
Απαραίτητη είναι τότε μια βαθιά «διατροφική αποτοξίνωση» του οργανισμού και μια ενεργοποίησή του για να συμβαδίζει και με τους αναζωογονητικούς ρυθμούς της Άνοιξης.
Η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, η μεγαλύτερη της ορθόδοξης παράδοσης, είναι «εθιμική», διατροφική συμπεριφορά από αιώνες και η φιλοσοφία της είναι η κάθαρση του φυσικού σώματος για πνευματική βίωση των Παθών και της Ανάστασης του Κυρίου.
Κατά τη νηστεία επιβάλλεται η αποχή από όλα τα τρόφιμα ζωικής προελεύσεως (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά, ψάρια) που προσφέρουν στον οργανισμό τις ζωικές πρωτεΐνες. Στόχος είναι η αποχή από την κατανάλωση ζωικού λίπους και λίπους γαλακτοκομικών (κορεσμένων λιπών) απαλλάσσοντας το αίμα από περίσσειες βλαβερές τοξίνες. Επίσης, βελτιώνεται «το λιπιδαιμικό προφίλ» (χαμηλότερα τριγλυκερίδια, χαμηλότερη χοληστερίνη κ.ά.) με τη χρήση μονοακόρεστου ελαιολάδου.
Επίσης, αποτοξινώνεται ο οργανισμός, θωρακίζεται το αμυντικό του σύστημα με αποτέλεσμα τη μείωση χρόνιων παθήσεων: καρκίνος, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.ά.
Τέλος, με σωστές επιλογές, ποικιλία και μέτρο στη διατροφή τους (κατά τη νηστεία) μπορεί να επιτύχουν οι νηστεύοντες ενεργοποίηση και αυτορρύθμιση του μεταβολισμού προς την καλύτερη για το σωματότυπο του καθ’ ενός κατάσταση. Δηλαδή άλλοι θα χάσουν τα παραπανίσια κιλά και άλλοι θα αναπληρώσουν τα ελλείποντα, όπως έλεγε ο Ιπποκράτης.
Πριν τη νηστεία πολλές φορές τίθενται ορισμένα εύλογα ερωτήματα:
α) Είναι η νηστεία υγιεινή; Τι κάνει για την τοξίνωση και οξείδωση του οργανισμού;
β) Περιέχει τις απαραίτητες πρωτεΐνες, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία;
γ) Βοηθά στο λιπιδαιμικό προφίλ (χοληστερίνη), στο αδυνάτισμα κ.ά.;
Όλα τα παραπάνω ερωτήματα καλύπτονται και απαντώνται αν ακολουθήσουμε αυστηρά και με μέτρο τις πλούσιες προτάσεις ελληνικών παραδοσιακών μοντέλων «νηστειακής διατροφής».
Άριστο δε και πρότυπο παράδειγμα αποτελεί η κρητική νηστεία.
Σε μια τέλεια φυσική αρμονία, οι πρόγονοι μας ζώντας απλά, φυσικά και ευτυχισμένα στο ευλογημένο ελληνικό φυσικό τοπίο, πέτυχαν δύο θαύματα:
1) Του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού πριν 2.500 χρόνια.
2) Της μακροβιότητας με ποιότητα ζωής, πιο πρόσφατα (οι Κρητικοί τη δεκαετία του ’60).
Στη δεκαετία του ’60 ξεκίνησε η περίφημη μελέτη των επτά χωρών, η μεγαλύτερη σε έκταση και διαχρονικά μελέτη, που υποστηρίχθηκε από την (Π.Ο.Υ.) Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 1987.
Οι επτά χώρες ήταν: Φινλανδία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ολλανδία, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία, Ιαπωνία και Ελλάδα (Κέρκυρα και Κρήτη).
Εμπνευστής της μελέτης ήταν ο Dr. Ancel Keys, ο συνεργάτης του στην Ελλάδα, αείμνηστος Χρ. Αραβάνης, καθηγητής καρδιολογίας και ο ακούραστος συνεχιστής της μελέτης, Dr. Αντώνης Καφάτος, καθηγητής προληπτικής Ιατρικής (Παν/μιο Κρήτης).
Αντικείμενο της μελέτης ήταν η επίδραση των διατροφικών συνηθειών στα καρδιαγγειακά νοσήματα (εμφράγματα του μυοκαρδίου), στον καρκίνο και άλλα χρόνια νοσήματα. Τα αποτελέσματα: σε 100.000 κατοίκους η θνησιμότητα από στεφανιαία νόσο ήταν 466 άτομα στη Φινλανδία, 424 στις ΗΠΑ, 200 στην Ιταλία, 145 στη Γιουγκοσλαβία, 149 στην Κέρκυρα, 61 στην Ιαπωνία και στην Κρήτη μόνον 9 (απίστευτο και όμως αληθινό!).
Η μελέτη επιβεβαιώθηκε και κλινικά από τον S. Renaud, καθηγητή καρδιολογίας σε καρδιοπαθείς στη Λυών το 1995, όπου ο καθηγητής εφάρμοσε την κρητική δίαιτα στους πρώην εμφραγματίες ασθενείς του, με άριστα θεραπευτικά αποτελέσματα. Το μυστικό ήταν η κρητική δίαιτα (διατροφή και τρόπος ζωής).
Οι Κρήτες σε σύγκριση με τους λαούς της Β. Ευρώπης, ΗΠΑ και Μεσογείου, καταναλώνουν περισσότερα όσπρια, φρούτα και λίπη (ελαιόλαδο) και πολύ λιγότερο κρέας.
Η κρητική νηστειακή διατροφή βασίζεται σε 2 αρχές:
1ο Την εποχικότητα της διατροφής. Η γυναίκα από την Κρήτη μαγείρευε ό,τι έβρισκε στον κήπο, στον αγρό και στη φύση.
2ο Τη λιτότητα που κληρονόμησε από τη Μινωική περίοδο (5.000 π.Χ.) και συνέχισε στην ορθόδοξη παράδοση (στα μοναστήρια, Μοναχός Αγάπιος). Υπολογίζεται ότι οι μέρες της ορθόδοξης νηστείας φθάνουν συνολικά μέχρι τις 180 στη διάρκεια του χρόνου.
Η ορθόδοξη νηστεία προσφέρει στους πιστούς μια ασπίδα προστασίας της υγείας και μακροζωία (Έρευνα Παν/μίου Κρήτης, καθηγ. Α. Καφάτος). Δηλαδή ρίχνει τη χοληστερίνη, δρα σαν ασπίδα στα καρδιαγγειακά νοσήματα και βοηθά στη σωστή νοητική ψυχική υγεία (ο οργανισμός κάνει καλύτερες καύσεις, παράγεται περισσότερο Ο2 που εισέρχεται στον εγκέφαλο).
Επίσης, με την αύξηση της «εμφύτου θέρμης» (καύσεων) κατά τον Ιπποκράτη και Μοναχό Αγάπιο έχουμε την καλύτερη δυνατή αυτορρύθμιση του μεταβολισμού.
Διατροφολογική αξιολόγηση της Κρητικής νηστείας
Η κρητική νηστεία με αποχή από ζωικά λευκώματα και κορεσμένα λιπαρά ενισχύει την παραδοσιακή διατροφή προσφέροντας ωφελήματα:
1. Αν και προσφέρει ενεργειακά περισσότερες θερμίδες από την παραδοσιακή διατροφή (λόγω υπεροχής των υδατανθράκων) παρέχει ευνοϊκούς δείκτες:
α) μονοκόρεστων λιπών (ελαιολάδου).
β) διαιτητικών φυτικών ινών.
γ) βιταμινών (Β6, Β12, β-καροτίνης, φυλλικού οξέος και μεταλλοστοιχείων).
2. Εξασφαλίζει πρωτεΐνες (μαλάκια, κοχλιοί) και φυτικές πρωτεΐνες (συνδυασμοί τροφών, Κάλιο, Μαγνήσιο).
3. Προσφέρει ευκαιρία για φυσική αποτοξίνωση του οργανισμού, κυρίως την άνοιξη με κατανάλωση «πικρών» χορταριών.
4. Παρέχει άφθονες «αντιοξειδωτικές» ουσίες.
Ειδικότερα κύριες τροφές της κρητικής νηστείας είναι:
1. Τα μαλάκια (χταπόδι, σουπιές) και τα οστρακοειδή (στρείδια, μύδια) που παρέχουν πρωτεΐνες, Β12, σελήνιο και ωφέλιμα Ω3 λιπαρά οξέα.
2. Τα σαλιγκάρια, κοχλιοί (μουμπουριστοί ή βραστοί), νηστίσιμη θρεπτική τροφή που δεν παχαίνει, είναι πτωχά σε λίπη και υδατάνθρακες και πλούσια σε πρωτεΐνες (κάνουν τις καύσεις μεταβολισμού).
3. Τα «πικρά» χόρτα, οι βολβιοί, οι αγκινάρες, τα αγριοράδικα (σταμναγκάθι) ευνοούν την καλή λειτουργία της χολής και του συκωτιού (αποτοξίνωση). Επιπλέον, η αντράκλα, είναι πλούσια σε Ω-3 λιπαρά (καρδιοπροστατευτικά).
4. Φρούτα και λαχανικά. Προσφέρουν άφθονες φυτικές ίνες που ευνοούν την καλή λειτουργία του εντέρου (μειώνουν την παθολογία του καρκίνου). Επίσης, είναι πηγή σύνθετων υδατανθράκων και βιταμινών, καλσίου και πολυφαινολών που δρουν καρδιοπροστατευτικά.
5. Τα χόρτα π.χ. βρούβες, ασκόλυμπροι, μάραθος κ.ά. που είναι αποτοξινωτικά, αντιοξειδωτικά και προπαντός «νόστιμα». Από πράσινα φυλλώδη λαχανικά ο οργανισμός συμπληρώνει το ασβέστιο του.
6. Τα όσπρια (ρεβύθια, φασόλια, κουκιά κ.ά.) που χωρίς το ελαιόλαδο παρασκευάζονται νόστιμα, λαδερά εδέσματα. Προσφέρουν πρωτεΐνες και λίγο σίδηρο. Ομοίως και ξηροί καρποί, πλήρης τροφή.
7. Ο κρίθινος ντάκος, «το παξιμάδι της Κρήτης», ψημένο 2 φορές για να είναι ευστόμαχο, πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία. «Χωρίς ψωμί πεθαίνει και η ψυχή», Ν. Καζαντζάκης.
8. Το ελαιόλαδο, πηγή ζωής (ως ΕΧΤRA ΠΑΡΘΕΝΟ και ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ), πλούσιο σε μονοακόρεστα ελαϊκό οξύ, βιταμίνη Ε, σκουαλένιο, και πολυφαινόλες που λειτουργούν ως ασπίδες κατά του καρκίνου.
9. Το κόκκινο κρασί: 1-2 ποτηράκια την ημέρα, ευεργετεί τα αγγεία και την καρδιά.
10. Τα αρωματικά βότανα: φασκόμηλο, ρίγανη, μέντα, θυμάρι, μαντζουράνα, μαλοτήρα, δίκταμος (ο έρωντας) κ.ά. προσφέρουν σαν ροφήματα φυσική «αντιοξειδωτική» ασπίδα κατά των «ελεύθερων ριζών» που οξειδώνουν και καταστρέφουν τα κύτταρα προκαλώντας χρόνιες και εκφυλιστικές παθήσεις στον άνθρωπο.
11. Φυσική άσκηση. Οι αγρότες της Κρήτης τη δεκαετία του ’60 περπατούσαν καθημερινά αρκετά χιλιόμετρα για τις αγροτικές ασχολίες τους.
Δεν συνιστάται η νηστεία σε εγκύους, θηλάζουσες μητέρες, παιδιά, ηλικιωμένους, πάσχοντες από σοβαρές ασθένειες. Επίσης, δεν συνιστάται σε πάσχοντες από σιδηροπενική αναιμία.
Τι να τρώτε στη νηστεία (σαρακοστιανή):
Δείγμα Νηστειολογίου με επιλογές από προτεινόμενες τροφές: Προσαρμογή Νηστειολογίου Α. Καφάτου καθηγητή προληπτικής Ιατρικής Παν/μίου Κρήτης.
Πρωί: Καφές, μαύρο ψωμί (με ελαιόλαδο), ταχίνι ή σπιτικός χαλβάς.
Μεσημέρι: Κουκιά ή φασόλια (όσπρια), χόνδρος ή ρύζι με ντομάτα, σπανακόπιτα, χόρτα (ραδίκια), ελιές και ταραμοσαλάτα.
Βράδυ: Καλαμάρια ή χταπόδι, χοχλιοί (μπουμπουριστοί ή βραστοί), χόρτα βραστά ή βραστές αγκινάρες και κόκκινο κρασί.
Ενδιάμεσα γεύματα: φρούτα.
-Περισσότερες συνταγές στο βιβλίο ΚΡΗΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ, Μ. και Ν. Ψυλλάκη.
Η άριστη αυτή διατροφή νηστείας, πλούσια σε όλα τα θρεπτικά συστατικά, είχε ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι που ζούσαν στην Κρήτη να έχουν αναπτύξει ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα, και μηχανισμούς προστασίας από ασθένειες, όπως οι καρδιοαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος, και να ζουν στη μακροβιότητά τους στο ευλογημένο νησί.
ΠΡΟΣΟΧΗ Καμία χρήση βοτάνων δεν υποκαθιστά την ιατρική θεραπευτική αγωγή. Ενημερωθείτε για τις δράσεις, αλλά και τις παρενέργειες των βοτάνων, κυρίως των τοξικών, από ειδικό σύμβουλο Βοτανολόγο. Σε περίπτωση πρόθεσης χρήσης βοτάνων συμπληρωματικά, να ενημερώνεται και να τα εγκρίνει πρώτα ο θεράπων ιατρός.
-Του Νικόλαου Σαμαρίδη, Φυσικοπαθητικός, Βοτανολόγος Α.Π.Θ
Σχολιάστε το άρθρο