Το γυάλινο πρόσωπο της ομορφιάς

Πληρώνεις 3 ευρώ για να αγοράσεις το καλλυντικό τώρα χωρίς να ελέγξεις τα συστατικά και στη συνέχεια το πληρώνεις και με την υγεία σου;

Η φροντίδα του δέρματος, ο καλλωπισμός και ο στολισμός έχουν μια μακρά ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η ιεροτελεστία του στολισμού και της προσωπικής περιποίησης ήταν και είναι αναπόφευκτη σχεδόν για το σύνολο των γυναικών και των ανδρών. Τα τελευταία χρόνια, η ιεροτελεστία αυτή τεστάρεται σκληρά και βγαίνει νικημένη, αφού όλο και περισσότερος λόγος γίνεται για την ασφάλεια των συστατικών που περιέχουν τα σύγχρονα καλλυντικά.

Η βιομηχανία των καλλυντικών βασίζεται εξ ολοκλήρου σε μια βασική ανάγκη, ίσως και ανασφάλεια για ορισμένους, κυρίως των γυναικών -αλλά και των ανδρών- και στην ανάγκη του να φαίνεσαι όμορφος. Όταν φαίνεσαι όμορφος πιθανότατα αισθάνεσαι και όμορφα, το άλλο μεγάλο ζητούμενο και αχίλλειος πτέρνα του σύγχρονου πολιτισμού. Ευρέως διαδεδομένες ψυχολογικές μελέτες καταδεικνύουν ότι πράγματι ορισμένες θεραπείες καλλωπισμού συμβάλλουν στη βελτίωση της αυτοεκτίμησης.

Από την άλλη πλευρά, έρευνες που ενοχοποιούν όλο και περισσότερες ουσίες των καλλυντικών για όλο και περισσότερες σοβαρές ασθένειες ή παθήσεις και που συχνά έχουν φέρει τους επιστήμονες να πάρουν θέση απέναντι στη βιομηχανία καλλυντικών, δείχνουν ότι η χαριτωμένη μας ανασφάλεια δεν είναι τόσο αθώα τελικά και ότι το πρόσωπο προσωπείο της ομορφιάς είναι γυάλινο. Και σπάει εύκολα!

Τα τοξικά του μπουντουάρ

Η επιλογή επικίνδυνων ουσιών στα καλλυντικά και τα προϊόντα μακιγιάζ δεν είναι μια σύγχρονη υπόθεση, καθώς η ματαιοδοξία της απόλυτης ομορφιάς και της άψογης εικόνας «βασάνιζε» όλους σχεδόν τους αρχαίους λαούς. Η λάμψη της ομορφιάς ποτέ δεν ήταν χωρίς κόστος. Ανακαλύψεις των επιστημόνων φέρνουν στο φως προϊόντα που χρησιμοποιούνταν για καλλωπισμό με μόλυβδο, υδράργυρο ακόμα και αρσενικό. Πρόσφατο αρχαιολογικό εύρημα, ένα ανεξίτηλο μέικ απ, 5.000 ετών από την Αρχαία Αίγυπτο περιείχε ως βασικά συστατικά του τον σίδηρο και ψευδάργυρο.

Ακόμα, το λεγόμενο «ψιμύθιον» (εξ ου και το ψιμύθιο για το μακιγιάζ) των αρχαίων Ελλήνων, ήταν ουσιαστικά μια λευκή κρέμα προσώπου από μόλυβδο που χρησιμοποιούσαν άντρες και γυναίκες. Ο μόλυβδος ήταν αγαπημένο συστατικό και για τα καλλυντικά των αρχαίων Ρωμαίων με πολλές παρενέργειες από πληγές και δηλητηρίαση έως και στειρότητα. Σήμερα, αν και έχουμε αποκτήσει τη γνώση της επικινδυνότητας πολλών ουσιών, εξακολουθούμε να τις χρησιμοποιούμε στα προϊόντα κοσμετολογίας. Πολλοί είναι αυτοί που κάνουν λόγο για ανεξέλεγκτο παιχνίδι κέρδους της βιομηχανίας των καλλυντικών εις βάρος μας. Η βιομηχανία των καλλυντικών δεν διαφέρει από τις υπόλοιπες βιομηχανίες. Θέλει να παράγει πολλά και θέλει να τα παράγει γρήγορα και φθηνά.

Από το 1998, και μετά από έρευνες και πιέσεις στις κυβερνήσεις, επιβάλλεται από το νόμο τα καλλυντικά να αναγράφουν όλα τα συστατικά που περιέχουν στην ετικέτα τους. Γέμισαν οι ετικέτες καλλυντικών ακατάληπτα ονόματα χημικών ουσιών που αδυνατούμε να κατανοήσουμε και που τα περισσότερα κατηγορούνται για μια σωρεία βλαβών στην υγεία μας. Ο κύριος λόγος που η βιομηχανία καλλυντικών παράγει τα προϊόντα της με χημικές συνθέσεις είναι γιατί είναι πιο εύκολο και φυσικά φθηνότερο. Η παρασκευή φυσικών προϊόντων χρειάζεται σκληρή δουλειά για την ανεύρεση και την επεξεργασία των πρώτων υλών και επομένως περισσότερες δαπάνες. Αντίθετα, τα χημικά καλλυντικά είναι κατασκευασμένα με εργαστηριακές πρώτες ύλες και έκδοχα τα οποία μπορούν εύκολα να δημιουργηθούν και να παραχθούν από την επιστημονική ομάδα της κάθε εταιρείας καλλυντικών.

Οι γυναίκες απορροφούμε γύρω στα2 κιλάχημικών μέσω των καλλυντικών προϊόντων κάθε χρόνο. Η βιομηχανία των καλλυντικών έχει πράγματι ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Το χειρότερο, δε, είναι ότι δεν ξέρουμε τι ενδέχεται να προκαλούν σε συνδυασμένη δράση μεταξύ τους τα χημικά που χρησιμοποιούμε για τον καλλωπισμό, την καθαριότητα και την ομορφιά μας, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, οι επιστήμονες και οι ευαισθητοποιημένοι ερευνητές.

Η επιστήμη έχει πάρει θέση απέναντι σε αυτό το ανελέητο κυνήγι του κέρδους, με πληθώρα ερευνών που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Κάποιοι πρωτοπόροι τα τελευταία χρόνια και επίκαιροι στις μέρες μας αμφισβήτησαν, κυνήγησαν, έμαθαν και προσπάθησαν και ακόμα προσπαθούν να βάλουν τα πράγματα σε μια τάξη. Θα φθάσουν οι φωνές τους μέχρι τα αυτιά μας;

Μιλήσαμε με την κα Τερέζα Ζώρζου, σύμβουλο ομορφιάς και ιδιοκτήτρια της εταιρείας Aura Vitae για τις ουσίες που υπάρχουν στα συμβατικά καλλυντικά ευρείας κυκλοφορίας: «Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πόσο βλαβερές είναι οι ουσίες που υπάρχουν μέσα στα καλλυντικά, γιατί δρουν συσσωρευτικά στον οργανισμό μας. Οι εταιρείες επιχειρηματολογούν πάνω στην ποσότητα, υποστηρίζοντας ότι κάποια συστατικά τους μπορεί να είναι τοξικά, αλλά η ποσότητα τους στα προϊόντα είναι μικρή.«Πόσος όμως είναι ο καρκίνος; Λίγος ή πολύς;» Όταν προσβληθούν τα κύτταρα προσβάλλονται. Δεν έχει σημασία αν η ποσότητα είναι λίγη ή πολλή ή από πού έχει προέλθει».

Τα συστατικά των καλλυντικών

Οι τιμές των προϊόντων πλέον δεν αποτελούν προϋπόθεση για την ποιότητά τους. Η κα Ζώρζου αναφέρει: «Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι αγοράζοντας μια πανάκριβη κρέμα έχουν αγοράσει και ένα καλό προϊόν. Θεωρούν ότι επειδή κάτι κυκλοφορεί και πουλάει είναι και καλό. Και τα τσιγάρα όμως κυκλοφορούν στα περίπτερα, αλλά επάνω στη συσκευασία αναγράφουν και τις παρενέργειες. Και αυτά ο κόσμος τα αγοράζει και κυκλοφορούν ελεύθερα στην αγορά. Το Νοέμβριο του 1998, που αποφασίστηκε βάση νόμου να αναγράφονται όλα τα συστατικά στα καλλυντικά, βγήκαν στο φως όλες οι μεγάλες αλήθειες. Τότε άρχισε να αντιλαμβάνεται ο κόσμος ότι για παράδειγμα ό, τι ισχυριζόταν ότι είναι «φυτικό», δεν ήταν φυτικό, αφού κάτι τέτοιο φαινόταν από τα συστατικά που αναγράφονται στην ετικέτα του.

Συσσωρευτικά, τα χημικά συστατικά των καλλυντικών μέσα στον οργανισμό προκαλούν: βλάβες στο συκώτι, βλάβες στα νεφρά, καρκίνο του μαστού (που θερίζει τις γυναίκες) και πολλά άλλα. Το να προκαλέσει ένα καλλυντικό έναν ερεθισμό ή ένα έκζεμα είναι το λιγότερο. Έτσι, απλά σταματάς να το χρησιμοποιείς. Όταν όμως σε καταστρέφει εσωτερικά τι γίνεται; Όταν επιδρά στα εσωτερικά, ζωτικά σου όργανα; Πριν από 20 -30 χρόνια, οι γυναίκες δεν υπέφεραν από τόσους πονοκεφάλους και οι άνθρωποι γενικά δεν έπασχαν από τόση κατάθλιψη. Γνωρίζετε ανθρώπους με έκζεμα ή ψωρίαση; Σήμερα, οι γυναίκες ζουν με ηρεμιστικά και τα παιδιά είναι πολύ επιθετικά. Μα, όταν λούζεις τα παιδιά με χημικά, φυσικό είναι. Π.χ. υπάρχει μια ουσία το MIΤ, η οποία παραλύει το κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως έδειξαν επιστημονικές έρευνες και τεστ. Η ουσία αυτή υπάρχει μέσα στα σαμπουάν, με τα οποία λούζουμε τα παιδιά μας. Και έχουμε την απαίτηση τα παιδιά να είναι ήρεμα και γαλήνια. Αυτά, αν συνυπολογιστούν με άλλους παράγοντες, φέρνουν προβλήματα. Για να αλλάξουν όμως όλα αυτά θα πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και νοοτροπία. Να σταματήσουμε να μοιρολατρούμε και να δράσουμε. Όλοι μοιρολατρούν στην εποχή μας. Χρειάζεται να πράξουμε και να κάνουμε σωστές επιλογές».

Μοιάζει όμορφο, αλλά δεν είναι

Οι γυναίκες σήμερα είναι «μολυσμένες» με περισσότερα χημικά από ποτέ. Περισσότερες από 10.000 χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στα συμβατικά καλλυντικά. Οι περισσότερες από αυτές δεν είναι παράνομες, αλλά αποδεδειγμένα μέσα από επιστημονικές έρευνες τοξικές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Το πιο διαδεδομένο επιχείρημα είναι ότι οι ποσότητες των συστατικών αυτών είναι πολύ μικρές, όπως είπαμε. Τι γίνεται όμως όταν οι μικρές ποσότητες αθροίζονται, αφού κανείς δεν χρησιμοποιεί ένα μόνο καλλυντικό προϊόν καθημερινά;

Ποια συστατικά μπορούν να μας κάνουν πραγματικά κακό; Πόσο μπορούμε να βασιστούμε στις πολλές έρευνες που κατά καιρούς γίνονται και βλέπουν (ή δεν βλέπουν) το φως της δημοσιότητας; Το τοπίο είναι θολό. Και είναι θολό χωρίς σαφείς απαντήσεις ή απαγορεύσεις, γιατί η βιομηχανία καλλυντικών είναι μια εξαιρετικά προσοδοφόρα βιομηχανία.

Ο καθηγητής στα ΤΕΙ Αθήνας στο Τμήμα Αισθητικής και Κοσμετολογίας, κος Γιώργος Φαρφαράς μιλάει για το «γνωστό -άγνωστο μυστικό» των εταιρειών των καλλυντικών ευρείας κατανάλωσης: «Υπάρχουν τα γνωστά φανερά καρκινογόνα και υπάρχουν και τα κρυμμένα καρκινογόνα. Δηλαδή υπάρχουν ουσίες, όπως η φορμαλδεΰδη ή οι νιτροζαλμίνες, τις οποίες δεν θα τις δείτε γραμμένες στη συσκευασία του προϊόντος. Οι πιο γνωστές ουσίες που έχουν αποδειχθεί ότι αυτή τη στιγμή δημιουργούν ζημιές στο αναπαραγωγικό σύστημα του ανθρώπου είναι οι φθαλικές ενώσεις, αυτές που υπάρχουν στα πλαστικά και πλέον στα αρώματα και σε βερνίκια νυχιών. Άλλες ουσίες ανήκουν στην κατηγορία των ορμονικών διαταρακτών. Δηλαδή είναι ουσίες οι οποίες μπλοκάρουν τους ορμονικούς υποδοχείς στον άνθρωπο και έχουν ενοχοποιηθεί κυρίως για γυναικολογικούς καρκίνους».

Πρόσφατη έρευνα στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι η μέση Βρετανίδα φιλοξενεί στο σώμα της 515 χημικές ουσίες. Τα περισσότερα από αυτά τα χημικά προέρχονται από καλλυντικά και άλλα είδη προσωπικής φροντίδας, όπως δείχνει η έρευνα της εταιρείας αποσμητικών Bionsen σε δείγμα 2.016 γυναικών. Η μέση Βρετανίδα χρησιμοποιεί καθημερινά υδατικές κρέμες, αποσμητικά, αρώματα, μέικ απ και δεκάδες άλλα προϊόντα που αφήνουν πάνω της και μέσα της εκατοντάδες ουσίες, αναφέρεται στην έκθεση. Οι υδατικές κρέμες περιέχουν έως και 30 συστατικά και τα αρώματα έως και 400.

Το λυπηρό και το παράξενο είναι ότι επτά στις δέκα γυναίκες που ρωτήθηκαν δήλωσαν πως δεν ανησυχούν για τον αριθμό των χημικών που αλείφουν στο δέρμα τους και μόνο μια στις δέκα προτιμά τα προϊόντα με φυσικά συστατικά. Τα «κατηγορούμενα» τοξικά, συνθετικά χημικά είναι πολλά. Τα πιο διάσημα και ίσως τα πιο επικίνδυνα είναι τα εξής:

Aluminum -Αλουμίνιο: Μεταλλικό στοιχείο που χρησιμοποιείται στα αντιϊδρωτικά και στα αντισηπτικά. Ορισμένοι επιστήμονες έχουν εξακριβώσει συσχετισμούς ανάμεσα στο αλουμίνιο και στον καρκίνο του στήθους. Η χρήση του στα αντιϊδρωτικά κλείνει τους πόρους του δέρματος αποτρέποντας στις τοξίνες να εκκριθούν. Οι τοξίνες τότε πηγαίνουν στο πιο κοντινό σημείο αποθέματος λίπους: το στήθος. Κάποιες υπόνοιες έχουν συνάμα δημιουργηθεί σχετικά με τις επιπτώσεις του και τη συμβολή στην εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Aceton – Ασετόν: Το γνωστό «ασετόν» που χρησιμοποιείται ως διαλύτης για τα βερνίκια νυχιών. Προκαλεί ξηροστομία, ζαλάδα, ναυτία, δυσκολία στην ομιλία και σε ακραίες περιπτώσεις κώμα. Λειτουργεί ως κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ).

Benzyl Alcohol – Βενζυλική Αλκοόλη: Πετροχημικό συστατικό που χρησιμοποιείται στα καλλυντικά. Απορροφάται από το δέρμα πολύ εύκολα. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στα μάτια, πονοκεφάλους, ναυτία, εμετό, ζαλάδα, πτώση της πίεσης του αίματος, καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος και σε ακραίες περιπτώσεις διακοπή της αναπνοής και θάνατο.

Diethanolamine -Διαιθανολαμίνη (DEA): Πιθανολογείται ότι διαταράσσει το ορμονικό σύστημα, έχει σε κάποιες περιπτώσεις κατηγορηθεί για πρόκληση καρκίνου. Από μόνη της δεν φαίνεται να δημιουργεί πρόβλημα, μπορεί όμως μέσω χημικών αντιδράσεων να μετατραπεί σε ένα καρκινογόνο συστατικό, που ονομάζεται νιτροδιαιθανολαμίνη. Η DEA, όπως είναι η επιστημονική της ονομασία, απορροφάται πολύ γρήγορα από το δέρμα και συνδέεται με διάφορους καρκίνους (στομάχου, οισοφάγου, ήπατος και αίματος).

EDTA – Ethylenedinitrilo: Συνθετικό χημικό που χρησιμοποιείται για μαλακτικό νερού και σαν αντιοξειδωτικό. Προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις και είναι τοξικό. Μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το κατατάσσει στις τερατογενείς ουσίες.

Formaldehyde – Φορμαλδεΰδη: Ένα φθηνό συντηρητικό που χρησιμοποιείται στα βερνίκια νυχιών σε σαμπουάν, κοντίσιονερ, τζελ για το ντους ακόμα και σε παιδικά αφρόλουτρα Η φορμαλδεΰδη είναι ύποπτη για καρκίνο και μπορεί να πυροδοτήσει αλλεργίες.

Mineral Oil – Μεταλλικό Έλαιο: Προέρχεται από το πετρέλαιο και χρησιμοποιείται βιομηχανικά σαν ένα καυστικό υγρό και μηχανέλαιο (λιπαντικό). Σχηματίζει ένα λιπαρό στρώμα στην επιδερμίδα, παγιδεύοντας την ενυδάτωση κάτω από το δέρμα και έτσι με αυτό τον τρόπο αποτρέπει το δέρμα να αναπνεύσει. Την ίδια στιγμή σταματάει τις τοξίνες και τις άχρηστες ουσίες να δραπετεύσουν. Το βρίσκουμε σε κρέμες χειλιών, ματιών, χεριών, σώματος, υδατικές κρέμες, μέικ απ, προϊόντα μαλλιών κλπ. Καλύπτει κυριολεκτικά το δέρμα με ένα λεπτό στρώμα, εμποδίζοντας την ικανότητά του να αναπνέει, να αποβάλλει τις τοξικές ουσίες, να ενυδατώνεται και να δημιουργεί νέα υγιή κύτταρα. Συχνές αντιδράσεις εκτός από τα  μαύρα στίγματα, τα σπυράκια, η αφυδάτωση, η φωτοευαισθησία (υπερευαισθησία στον ήλιο-πανάδες) και η πρόωρη γήρανση του δέρματος. Έχει κατηγορηθεί για καρδιολογικές διαταραχές, αλλεργικές διαταραχές, διαταραχές στο αμυντικό σύστημα και για κατάθλιψη.

Νανοσωματίδια: Η νανοτεχνολογία, η νέα επιστήμη χειραγώγησης της ύλης σε μικροσκοπικό επίπεδο (ατομικό και μοριακό), έχει ολοένα περισσότερες εφαρμογές. Τα νανοσωματίδια μπορεί να συμπεριφερθούν με ασυνήθιστους τρόπους και σε μερικές περιπτώσεις να γίνουν τοξικά. Οι υφιστάμενοι κανόνες ασφαλείας δεν περιλαμβάνουν ακόμα προβλέψεις και προδιαγραφές για τους κινδύνους στη νανοκλίμακα. Πολλοί ειδικοί, κυρίως στην Ευρώπη, επιμένουν ότι χρειάζονται περισσότερα τεστ για τις επιδράσεις στο δέρμα των καλλυντικών με νανοσωματίδια. Οι χρήστες αδυνατούν συνήθως να καταλάβουν ποια καλλυντικά προϊόντα περιέχουν νανοσωματίδια, επειδή συχνά δεν υπάρχει η κατάλληλη σήμανση. Τα νανοσωματίδια έχουν πλάτος μέχρι 80.000 φορές μικρότερο από μια ανθρώπινη τρίχα. Χρησιμοποιούνται στα αντιηλιακά για να μπλοκάρουν αποτελεσματικότερα την υπεριώδη ακτινοβολία, στα γαλακτώματα προσώπου για να διατηρούν καλύτερα τις βιταμίνες και τις αντιοξειδωτικές ουσίες, καθώς και στις ενυδατικές κρέμες για να σκοτώνουν τα βακτήρια. Επίσης, χάρη στα νανοσωματίδια οι κρέμες απλώνονται ευκολότερα και είναι πιο αόρατες πάνω στο δέρμα.

Parabens – Παραβένες (methyl, propyl, butyl and ethyl): Χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν την ανάπτυξη των μικροβίων και για να επιμηκύνουν τη ζωή των προϊόντων. Ευρέως χρησιμοποιούμενα, ακόμη και αν είναι κοινώς γνωστό ότι είναι τοξικά. Προκαλούν πολλές αλλεργικές αντιδράσεις και δερματικά εξανθήματα. Είναι εξαιρετικά τοξικές και βρίσκονται σε όλα σχεδόν τα προϊόντα ενυδάτωσης. Μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό και αλλεργικές αντιδράσεις. Σε ορισμένες έρευνες, βρέθηκαν μεγαλύτερα από το μέσο όρο επίπεδα parabens σε ιστούς όγκων του στήθους.

Propylene Glycol – Προπυλενογλυκόλη: Μια σύνθετη πετροχημική ανάμιξη που χρησιμοποιείται σαν υγραντικό. Είναι φθηνό και ευρέως διαθέσιμο συστατικό. Είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές και τοξικές αντιδράσεις. Είναι πρωταρχικό ερεθιστικό του δέρματος, ακόμα και σε πολύ μικρό ποσοστό συμπύκνωσης. Η λειτουργία του είναι να απορροφά την υγρασία από το δέρμα «κλέβοντάς» την από το χαμηλό στρώμα για να τη φέρνει στην επιφάνεια. Χρησιμοποιείται πολύ σε βιομηχανικά προϊόντα, όπως το υγρό φρένων και αντιψυκτικό υγρό για αυτοκίνητα ή για βαφές. Το συγκεκριμένο προϊόν αναφέρεται ότι μπορεί να προ-καλέσει ανωμαλία στο συκώτι ή ακόμα και καταστροφή των νεφρών.

Phthalates – Φθαλάτες, Φθαλικές Ενώσεις: Μελέτες σε ζώα, αλλά και επιδημιολογικές παρατηρήσεις υποδεικνύουν ότι οι φθαλικές ενώσεις μιμούνται τα οιστρογόνα και προκαλούν μια σειρά από προβλήματα, όπως πρόωρη εφηβεία στα κορίτσια, ατελή ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων και προβλήματα του σπέρματος στα αγόρια. Οι φθαλικές ενώσεις, που προσδίδουν γυαλιστερή χροιά σε καλλυντικά και προϊόντα μακιγιάζ, κατά πάσα πιθανότητα να ευθύνονται για εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Επίσης, χρησιμοποιούνται για να μαλακώνουν την υφή των πλαστικών σε συσκευασίες τροφίμων, σε παιχνίδια, χαλιά και σε διάφορα διαλυτικά. Πληθώρα μελετών έχουν δείξει ότι οι χημικές αυτές ενώσεις συνδέονται με γενετικές ανωμαλίες, προβλήματα στη νεφρική λειτουργία και στην γονιμότητα. Επηρεάζουν ιδιαίτερα το ενδοκρινικό σύστημα, αφού αποσυντονίζουν τις αντρικές ορμόνες, ενώ κάποιες φορές λειτουργούν οι ίδιες ως θηλυκές ορμόνες. Η χρήση τους έχει απαγορευτεί στην κατασκευή δακτυλίων οδοντοφυΐας και στις βρεφικές κούκλες στην Ευρώπη. Νομικά κενά επιτρέπουν στις βιομηχανίες των καλλυντικών να εισάγουν τους φθαλάτες σε μεγάλο αριθμό προϊόντων χωρίς να πραγματοποιούν τους απαραίτητους ελέγχους. Έχουν χαρακτηριστεί ως «ενδοκρινολογικοί ταραξίες».

Λίστες σαν κι αυτήν μπορείτε να βρείτε πολλές, με πολλές παραλλαγές. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα επικίνδυνα χημικά τοξικά που χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά ευρείας κατανάλωσης, ενώ νέα επικίνδυνα συνθετικά χημικά εμφανίζονται συνεχώς προκαλώντας παγκόσμια ανησυχία.

Κραγιόν με μόλυβδο και άλλες ιστορίες

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο του μολύβδου, για υψηλή περιεκτικότητα του οποίου έχουν κατηγορηθεί πολλά επώνυμα κόκκινα κραγιόν. Το 2007, η Εκστρατεία για Ασφαλή Καλλυντικά εξέτασε 33 δημοφιλή κραγιόν για μόλυβδο. Το αποτέλεσμα ήταν απελπιστικό. Το 61% των κραγιόν περιείχε μόλυβδο σε ποσοστό τέσσερεις φορές υψηλότερο από το επιτρεπόμενο. Παρόλα αυτά, για τους επιστήμονες δεν υπάρχει ασφαλής δόση για τον μόλυβδο. Ο μόλυβδος συσσωρεύεται στον οργανισμό, είναι αποδεδειγμένα νευροτοξικός και μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μάθησης, γλώσσας, καθώς και προβλήματα συμπεριφοράς, χαμηλή νοημοσύνη κ.α. Μέσω του πλακούντα περνά στα παιδιά, προκαλώντας προβλήματα στην ανάπτυξή τους.

Πρόσφατες έρευνες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας έδειξαν ότι ο μόλυβδος (είτε στην ατμόσφαιρα είτε σε καταναλωτικά προϊόντα) μπορεί να προκαλέσει στους ενηλίκους, μεταξύ άλλων, πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου, προβλήματα στην αναπαραγωγή, στη συγκέντρωση και στη μνήμη, αλλά και να αυξήσει υπερβολικά την πίεση του αίματος. Στην περίπτωση των παιδιών τα πράγματα είναι πιο σοβαρά, καθώς μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, σε εγκεφαλική βλάβη ή προβλήματα στο νευρικό σύστημα.

Οι μάσκαρες και τα αϊλάινερ δέχονται επίσης τα πυρά των ειδικών για την περιεκτικότητά τους σε υδράργυρο. Μάλιστα κατά το παρελθόν οι μάσκαρες είχαν κατηγορηθεί ως και για τύφλωση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο της Lash Lure, όπου το 1933 είχαμε 17 περιστατικά σοβαρών παθήσεων και μια περίπτωση ολικής τύφλωσης μέσα σε ένα χρόνο. Η μάσκαρα έγραψε τη δική της ιστορία ως «φονική μάσκαρα».

Ο κος Γιώργος Φαρφαράς μας ενημερώνει για το χρονικό της αναζήτησης στα καλλυντικά «Η ευαισθητοποίηση για τα καλλυντικά ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 1997, όπου ο Γερουσιαστής Κένεντι σε μια προσπάθεια αναμόρφωσης της νομοθεσίας των Αμερικανών για τα καλλυντικά δήλωσε πάρα πολύ ξεκάθαρα ότι αυτή τη στιγμή η βιομηχανία καλλυντικών παίζει το παιχνίδι που έπαιζε κάποτε η βιομηχανία τσιγάρων. Ενώ ξέρει δηλαδή ότι υπάρχει κίνδυνος στο προϊόν εν ονόματι του κέρδους συνεχίζουν την παραγωγή τέτοιων ουσιών. Υπήρξαν συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων που ενοχοποιήθηκαν και την ίδια εποχή ξεκινούσε μια έρευνα για τις φθαλικές ενώσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως στα πλαστικά, είναι πλαστικοποιητές. Αυτές οι ουσίες βρέθηκαν σε πάρα πολλά προϊόντα και η πρώτη κίνηση ήταν να τις απαγορεύσουν από τα παιχνίδια, γιατί βρέθηκε ότι με τη χρήση από τα μικρά παιδιά έχουμε μεγάλες ζημιές και στα νεφρά και στο αναπαραγωγικό σύστημα των αγοριών ιδίως.

Αυτές οι ουσίες βρέθηκαν και στα καλλυντικά και απαγορεύτηκαν με συγκεκριμένη ευρωπαϊκή νομοθετική ρύθμιση. Αυτό έγινε το 2003, ενώ είχαν προηγηθεί πάρα πολλές δημοσιοποιήσεις ερευνών το 2002 ότι αυτές οι ουσίες χρησιμοποιούνται σε αρώματα, σε τζελ μαλλιών, σε αφρούς, σε βερνίκια νυχιών. Μετά την απαγόρευση κυκλοφόρησε και άλλη έρευνα το 2005, όπου αυτές οι ουσίες ενώ ήδη ήταν απαγορευμένες συνέχιζαν να ανιχνεύονται σε πολύ γνωστά επώνυμα προϊόντα».

Eau de toxine

Τι είναι αυτή η μυρωδιά; Δυστυχώς, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε στην περίπτωση ενός αρώματος. Το άρωμα θεωρείται εμπορικό μυστικό και έτσι οι εταιρείες δεν είναι υποχρεωμένες να μας πουν τι περιέχει  συχνά δεκάδες ή εκατοντάδες συνθετικών χημικών ενώσεων. Τα περισσότερα καλλυντικά ή είδη προσωπικής φροντίδας που χρησιμοποιούμε περιέχουν το όρο «άρωμα».

Το συνθετικό άρωμα χρησιμοποιείται σε όλα αυτά τα καλλυντικά για να καλύψει συχνά τη μυρωδιά των άλλων συνθετικών χημικών που υπάρχουν μέσα σε αυτά. Στα αρώματα κρύβονται συχνά αλλεργιογόνα, νευροτοξίνες, φθαλάτες κ.α.

H οργάνωση Greenpeace έδωσε στη δημοσιότητα μια έρευνα, στο πλαίσιο της οποίας 36 γνωστά αρώματα ελέγχθηκαν από ένα ολλανδικό εργαστήριο (ΤΝΟ) για δύο δυνάμει επικίνδυνες ομάδες χημικών ουσιών: τους φθαλικούς εστέρες και τα συνθετικά musk. Ο μόσχος, ένα πολύ σημαντικό συστατικό της αρωματοποιίας, που στη φυσική μορφή του λαμβάνεται από αδένες ζώων). H τρέχουσα νομοθεσία δεν ορίζει ανώτατα επίπεδα για καμιά από τις ουσίες αυτές, οι οποίες περιέχονται σε καλλυντικά και πολλά άλλα προϊόντα.

Σχεδόν όλα τα αρώματα που δοκιμάστηκαν στο πλαίσιο της έρευνας με τίτλο «Eau de toxine» (όπως λέμε eau de cologne ή eau de parfum), περιείχαν φθαλικούς εστέρες και συνθετικά musk. Και καθώς η ύπαρξη των χημικών αυτών ουσιών σπάνια αναφέρεται στις συσκευασίες, οι καταναλωτές δεν μπορούν να επιλέξουν να τις αποφύγουν.

Πολύ υψηλά επίπεδα διαιθυλικού φθαλικού εστέρα (DEP) εντοπίστηκαν σε επώνυμα γυναικεία και αντρικά αρώματα. H χημική αυτή ουσία, προειδοποιεί η Greenpeace, διεισδύει άμεσα στο δέρμα και εξαπλώνεται στον οργανισμό. Μέσα στον οργανισμό μετατρέπεται σε μονοαιθυλικό φθαλικό εστέρα (ΜΕΡ), που πιθανολογείται ότι επηρεάζει το DNA του σπέρματος και συμβάλλει στον περιορισμό της λειτουργίας των πνευμόνων στους άνδρες. Τα συνθετικά musk συγκεντρώνονται σε ζωντανούς ιστούς. Επηρεάζουν πιθανώς τα ορμονικά συστήματα επικοινωνίας των ψαριών, των αμφίβιων και των θηλαστικών και επιτείνουν τις επιπτώσεις από την έκθεση σε άλλες τοξικές χημικές ουσίες. Τα αποτελέσματα της έρευνας έκαναν την Greenpeace ν’ αρχίσει επαφές με τους παρασκευαστές αρωμάτων για να συζητήσει μαζί τους τη σταδιακή μείωση της χρήσης επικίνδυνων χημικών ουσιών στα αρώματα. H οικολογική οργάνωση τάσσεται κατηγορηματικά υπέρ της προτεινόμενης κανονιστικής ρύθμισης της E.E. για τα χημικά (REACH), που ζητεί από τη βιομηχανία να εξαλείψει σταδιακά τις προβληματικές χημικές ουσίες και να τις αντικαταστήσει με ασφαλέστερες εναλλακτικές. Αλλά η πρόταση έχει δεχθεί πυρά από τη χημική βιομηχανία και την αμερικανική κυβέρνηση.

Δικαίωμα στην υγεία και την ομορφιά

Έτσι λοιπόν η βιομηχανία καλλυντικών πλασάρει στην αγορά προϊόντα με αμφίβολα συστατικά και ουσίες κάθε είδους. Τα περισσότερα είναι απόλυτα νόμιμα και οι περισσότερες έρευνες γραφικές ή κουραστικές για πολύ κόσμο. Τι γίνεται όμως με όλους αυτούς που θέλουν να «έχουν το κεφάλι τους ήσυχο» στην κυριολεξία. Ευτυχώς υπάρχει επιλογή, καθώς μια πληθώρα εναλλακτικών μονοπατιών ανοίγεται για τον καταναλωτή. Ένα από αυτά τα μονοπάτια είναι τα βιολογικά προϊόντα, που άφοβα και αποτελεσματικά μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε γυναίκα ή άντρας στην εποχή μας.

Πολλές μεγάλες ή μικρές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο των καλλυντικών, έχουν αντιληφθεί τη γενικότερη ανησυχία και δυσπιστία του πληθυσμού απέναντι στα καλλυντικά και επειδή ο άνεμος του μάρκετινγκ φυσάει «φυσικά», αυτή την περίοδο, προσπαθούν να υιοθετήσουν ένα πιο «πράσινο» προσωπείο και πλασάρουν στην αγορά προϊόντα με ενδείξεις «φυσικό», «φυτικό» κτλ. Πρόκειται απλά για ένα προσωπείο. Από τα συστατικά τους τίποτα σχεδόν είναι φυσικό. Ο κος Φαρφαράς μας λέει σχετικά: «Χρησιμοποιούν ένα πολύ μικρό ποσοστό από το φυτό και όλο το υπόλοιπο είναι χημικό. Υπάρχουν προϊόντα τα οποία έχουν πιστοποίηση naturals στην Ευρώπη, δηλαδή φυσικά ή βιολογικά αλλά ακόμα και αυτά ελέγχονται. Δηλαδή υπάρχουν εταιρείες που μπορεί να μην έχουν 1.900 χημικές ουσίες, αλλά να έχουν κάποια άλλη που και αυτή ενοχοποιείται. Εγώ αυτό που λέω στους φίλους και στους γνωστούς που συζητάμε μαζί είναι ότι 2-3 πράγματα είναι που θέλουμε να αποφύγουμε είναι: δεν θέλουμε πολύ χημική σύνθεση, δεν θέλουμε συνθετικό άρωμα, δεν θέλουμε χρώμα, δεν θέλουμε παράγωγα πετρελαίου. Μπορούμε δηλαδή αυτά να τα γνωρίσουμε, να τα ξέρουμε ποια είναι, να τα διαβάζουμε και να τα αποφεύγουμε».

Από την άλλη πλευρά, τα βιολογικά καλλυντικά διαφέρουν τόσο από τα φυτικά όσο και από τα «δήθεν φυτικά», καθώς τα συστατικά τους προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από φυτά βιολογικών καλλιεργειών. Η κα Ζώρζου μας λέει: «Για τα βιολογικά καλλυντικά, ο κόσμος είχε μέχρι πρότινος δύο φόβους: ο ένας είναι ότι είναι ακριβά και ο άλλος ότι δεν είναι αποτελεσματικά. Η αποτελεσματικότητα καταρχήν έχει σχέση με την ποιότητα. Τα βιολογικά καλλυντικά σήμερα έχουν ποιότητα. Το θέμα της τιμής μπορεί να οριστεί (μετριέται σε ευρώ), το θέμα της ποιότητας όμως είναι δύσκολο να οριστεί. Για τα βιολογικά, ποιότητα σημαίνει όλα τα συστατικά να είναι αγνά, όλα να είναι ενεργά, χωρίς παρενέργειες. Αυτό σημαίνει ποιότητα για ένα βιολογικό προϊόν. Η τιμή του σε σχέση με το τι προσφέρει είναι πάρα πολύ οικονομική. Ένα συμβατικό καλλυντικό που κάνει τρία ευρώ δεν έχει καμιά διαφορά με το συμβατικό καλλυντικό των 300 ευρώ. Έχουν τα ίδια χημικά, με μικρές διαφοροποιήσεις. Πληρώνεις 3 ευρώ για να αγοράσεις το καλλυντικό τώρα χωρίς να ελέγξεις τα συστατικά και στη συνέχεια το πληρώνεις και με την υγεία σου; Δεν μπορείς να μιλάς για τιμή σε αυτή την περίπτωση. Έχουμε συμβατικά καλλυντικά που είναι γεμάτα χημικά και μπροστά γράφουν χαμομήλι. Το χαμομήλι που περιέχουν τελικά είναι μόνο το άρωμα, ούτε καν αιθέριο έλαιο. Στην κατάταξη των συστατικών το χαμομήλι είναι κάτω κάτω γιατί έχει λίγο. Η κοροϊδία πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει. Και ο τσαρλατανισμός. Ο κόσμος πρέπει να μάθει την αλήθεια.

Όσο για την αποτελεσματικότητα ο κόσμος φοβάται ότι ένα βιολογικό καλλυντικό δεν θα είναι πολύ αποτελεσματικό. Κάποτε ίσως να ήταν έτσι, δηλαδή οι εταιρείες προσπαθούσαν να έχουν ένα αγνό και αποτελεσματικό προϊόν στην αγορά, αλλά να μην είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σήμερα, η κοσμετολογία στα βιολογικά καλλυντικά έχει τέτοια ανάπτυξη που πραγματικά μας ξαφνιάζει. Τα αποτελέσματα στα δέρματα είναι πολύ μεγαλύτερα από τις προσδοκίες μας».

Όσον αφορά το κατά πόσον ο καταναλωτής είναι πλέον ευαισθητοποιημένος σε αυτά τα θέματα λέει: «Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και μέσα από τις επιλογές μας να αποκτήσουμε ποιότητα ζωής. Ο κόσμος έχει αφυπνιστεί. Πολλά παιδιά γεννιούνται με αλλεργίες, ατοπική δερματίτιδα και έκζεμα. Ένας από τους λόγους είναι ότι η μητέρα κατά την διάρκεια του βίου της χρησιμοποιούσε χημικά προϊόντα (τις περισσότερες φορές χωρίς να το γνωρίζει) και στη συνέχεια κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μέσα από τον ομφάλιο λώρο περνάνε στο έμβρυο με τις ανάλογες συνέπειες. Όλοι ξέρουν ότι υπάρχουν ουσίες που έχουν κατηγορηθεί για την πρόκληση καρκίνου ή τουλάχιστον ότι είναι ύποπτες. Η βιβλιογραφία πάνω σε αυτά τα θέματα είναι τεράστια. Από ανακοίνωση του ΠΟΥ έχουν βρεθεί 350 τοξικές ουσίες μέσα στο μητρικό γάλα (το μητρικό γάλα συνεχίζει και είναι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη). Οι γυναίκες σήμερα είναι ενημερωμένες και απαιτούν υγιεινά προϊόντα για αυτές και την οικογένειά τους.  Οι γυναίκες υποστηρίζουν την ομορφιά και για αυτό υπάρχει ακόμα ομορφιά στον πλανήτη. Οι γυναίκες μεγαλώνουν τον γιο και την κόρη. Οι γυναίκες γεμίζουν τα ντουλάπια της κουζίνας και του μπάνιου με προϊόντα καθημερινής φροντίδας. Σήμερα, λοιπόν, αυτές οι γυναίκες απαιτούν με τα χρήματά τους να αγοράζουν υγεία και όχι αρρώστια. Αυτό το ρόλο της γυναίκας θα πρέπει να τον σεβαστούμε και όχι να τον εκμεταλλευτούμε. Και είναι πολλοί αυτοί που το εκμεταλλεύονται. Οι γυναίκες πρέπει να απαιτήσουν την αγνότητα στα προϊόντα. Το δικαιούμαστε. Οι ίδιες πρέπει να βρουν την αλήθεια τους. Η αλήθεια μου είναι να αγοράσω μια κρέμα 300 ευρώ επειδή την αγόρασε η φίλη μου ή η αλήθεια που πρεσβεύω είναι να νιώθω ευεξία, αναζωογόνηση, χαλάρωση και  υγεία με τα προϊόντα που χρησιμοποιώ; Μπορείτε ν’ αλλάξετε τις συνήθειές σας και να αρχίσετε να γίνεσθε νεώτεροι και υγιείς σήμερα. Σήμερα είναι η πρώτη ημέρα της υπόλοιπης ζωής σας. Ποτέ δεν είναι αργά. Κάνετε τις επιλογές που θα σας βοηθήσουν να γίνετε νέοι και υγιείς στο σώμα, το νου και την ψυχή.»

Έρευνες και πληροφορίες για τα επικίνδυνα συστατικά των καλλυντικών μπορείτε να βρείτε: www.safecosmetics.org, www.wen.org.uk, www.safer-products.orwww.lesstoxicguide.ca, www.biodizionario.it, www.oikologio.gr

-της Ειρήνης Κάρου