Από τότε που έκανε την εμφάνιση της τα αποτελέσματα για τους μικροκαλλιεργητές που την εφάρμοσαν ήταν απόλυτα θετικά. Το ποσοστό των αυτοκτονιών ανάμεσα στους αγρότες μειώθηκε αισθητά. Η παράγωγη αυξήθηκε και πλέον, όχι μόνο άρχισε να φτάνει για τις ανάγκες της οικογένειας, αλλά εξαιτίας της εξαιρετικής ποιότητας της έγινε περιζήτητη.
Τι είναι η βιοδυναμική καλλιέργεια
Η Βιοδυναμική Καλλιέργεια είναι μια μέθοδος βιοκαλλιέργειας, όπου δεν χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα και λιπάσματα, αλλά συγκεκριμένα δυναμικά σκευάσματα, τα οποία τα φτιάχνουν οι ίδιοι οι αγρότες, για να ενεργοποιήσουν το χώμα και τα φυτά, ώστε να υπάρξει η καλύτερη δυνατή απόδοση. Οι αρχές της βασίζονται σε ομιλίες που έκανε στην Ευρώπη, με θέμα τη γεωργία, το 1924, ο φιλόσοφος και ανθρωπόσοφος Rudolf Steiner. Σήμερα, υπάρχουν βιοδυναμικά αγροκτήματα σε όλον τον κόσμο.
Στη βιοδυναμική το έδαφος είναι η βάση της γεωργίας. Σήμερα έχει αλλοιωθεί πολύ με την απεριόριστη χρήση λιπασμάτων, εντομοκτόνων, ορμονών, αλλά και με το λανθασμένο τρόπο οργώματος, ο οποίος ευθύνεται για τη σύμπτυξή του και την έλλειψη σωστού αερισμού.
Οι βιοδυναμικοί καλλιεργητές χρησιμοποιούν μια ποικιλία υλικών και τεχνικών για να αναπτύξουν υγιή επίπεδα χούμους, καλή δομή και βιολογική δραστηριότητα στο χώμα. Τα σκευάσματα αυτά είναι πολύ φθηνά σε κόστος και βοηθούν να αποτοξινωθεί το έδαφος, το οποίο έχει δεχτεί φυτοφάρμακα και ψεκασμούς από εντομοκτόνα.
Υπάρχει κάποια κίνηση και στην Ελλάδα, αλλά θα μπορούσε να εφαρμοστεί ευρέως αυτή η μέθοδος αρκεί να υπάρχει ανοικτό μυαλό για να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Σίγουρα θα ήταν πιο συμφέρον για τους αγρότες, αλλά θα μπορούσαμε και σαν χώρα να γίνουμε το «βιολογικό περιβόλι» της Ευρώπης με τόση ποικιλία φυτών που μπορούμε να αναπτύσσουμε σε μια χώρα με ένα τέτοιο μικροκλίμα. Οι καιροί αλλάζουν – ο κόσμος θέλει ποιότητα και υγιεινά προϊόντα!
Όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν για την βιοδυναμική καλλιέργεια στην Ελλάδα μπορούν να απευθυνθούν στα τηλέφωνα Μάριος Δεσίλας (Γεωπόνος) 210 9888602, Δημήτρης Δημητριάδης (Γύθειο) 6977598743, Αθηνά Μαρίνη 210 8105776.
Δεν είμαι αγρότης, ούτε ερευνητής των διαφόρων τύπων καλλιέργειας. Η σχέση μου με κάθε τι που αφορά την καλλιέργεια της γης είναι απόλυτα επιφανειακή. Εργάζομαι εδώ και χρόνια πολλά σαν καλλιτέχνης και διατέλεσα για μια μεγάλη χρονική περίοδο δάσκαλος της τέχνης της φωτογραφίας.
Τώρα ζω στη Σουηδία και συγκεκριμένα τη Γιάρνα, ένα μικρό χωριό όπου μπορεί κανείς να συναντήσει πάρα πολλούς ενδιαφέροντες ανθρώπους που σχετίζονται με την ανθρωποσοφία. Επειδή ασχολούμαι με τα νέα μέσα και ειδικά με το φιλμ, μου έγινε κάποια στιγμή μια πρόταση από έναν γεωργό, ερευνητή και δάσκαλο σε ότι αφορά στα θέματα της βιοδυναμικής καλλιέργειας, να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για την ανάπτυξη της καλλιέργειας αυτής στην Ινδία.
Επειδή, προσωπικά, θεωρώ το ζήτημα της καλλιέργειας της γης για την παραγωγή υγιεινής τροφής σαν ένα από τα πιο σημαντικά και φλέγοντα ζητήματα της εποχής μας, δέχτηκα. Έτσι, ταξίδεψα στην Ινδία, είδα τι ακριβώς γίνεται εκεί και μιας και το υλικό που συνέλεξα ακόμη δεν αρκεί για να ολοκληρωθεί το ντοκιμαντέρ αυτό, θα προσπαθήσω να μεταφέρω περιληπτικά ένα μέρος όσων είδα κι έμαθα στο κείμενο που ακολουθεί.
Επειδή δεν είμαι γνώστης τυχόν ορολογιών που χρησιμοποιούνται, θέλω να ζητήσω προκαταβολικά συγγνώμη σε περίπτωση που αναφέρω κάτι με τυχόν ανορθόδοξο τρόπο. Ακόμη, πρόκειται ν’ αναφερθώ στην πρωτοβουλία που ερεύνησα θεωρώντας την σαν την σπουδαιότερη κίνηση για την ανάπτυξη της βιοδυναμικής καλλιέργειας στην Ινδία σε τέτοια έκταση. Υπάρχει το ενδεχόμενο να υπάρχουν κι άλλες πρωτοβουλίες που ακόμη ο ίδιος δεν γνωρίζω.
Η Ινδία είναι μια κατεξοχήν αγροτική χώρα. Το μεγαλύτερο μέρος της είναι καλλιεργήσιμο κι έτσι το 70% περίπου του πληθυσμού έχει άμεση σχέση με τη γεωργία. Η γη είναι μοιρασμένη σε μικρά κυρίως χωράφια που ανήκουν σε οικογένειες, οι οποίες συνήθως δουλεύουν σ’ αυτά.
Η εταιρία Monsanto με την γνωστή μας ίσως «πράσινη επανάσταση» (green revolution) προσπάθησε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγροτών προτείνοντας τους να αυξήσουν την σοδειά τους, υποσχόμενη «εκπληκτικά» αποτελέσματα, εφόσον εκείνοι αγοράσουν σπόρους, χημικά παρασκευάσματα και μηχανήματα από αυτήν. Οι αγρότες, φυσικά, δέχτηκαν την πρόταση με τη μόνη διαφορά ότι δεν υπολόγισαν το κόστος που μπορεί να έχει μια τέτοια στροφή, τόσο για την οικονομία τους όσο και για την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και της υγείας των ίδιων και των ζώων που χρησιμοποιούσαν.
Τα έξοδα τους αυξήθηκαν κατακόρυφα μιας και για την καλλιέργειά τους τώρα έπρεπε να επενδύουν διαρκώς σε αγορές σπόρων, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και μηχανημάτων.
Τα παιδιά, οι ίδιοι και τα ζώα τους (ταύροι, άλογα κι αγελάδες) άρχισαν να δηλητηριάζονται μη γνωρίζοντας τρόπους προφύλαξης. Η ίδια η γη άρχισε να ασθενεί. Η καταστροφή άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία της στο πιο μεγάλο μέρος του πληθυσμού των μικροκαλλιεργητών και σύντομα, άρχισε να παρουσιάζεται ένα τεράστιο κύμα αυτοκτονιών αγροτών που δεν κατάφερναν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις αγορές κι έτσι χρεωμένοι δεν μπορούσαν πια να θρέψουν ούτε την οικογένειά τους κι ακόμα χειρότερα, άρχισαν να χάνουν τη γη τους.
Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των αυτοκτονιών (άρχισαν να ξεπερνούν τις 1000 κάθε μήνα) έκανε πλέον φανερή την ύπαρξη ενός σοβαρού προβλήματος. Η κυβέρνηση της Ινδίας δεν ήταν δυνατόν πλέον να το αγνοήσει. Μέσα στην ανησυχία της άρχισε ν’ αναζητά λύσεις κι άρχισε να εξετάζει σοβαρά προτάσεις των ίδιων των αγροτών για την επίλυση του προβλήματος.
Μια από τις προτάσεις αυτές φάνηκε να κεντρίζει το ενδιαφέρον των κυβερνητικών παραγόντων. Αυτή δεν ήταν άλλη από την πρόταση για την ανάπτυξη της βιοδυναμικής καλλιέργειας, που έγινε από μια εξαιρετικά δραστήρια γυναίκα ονόματι Binita Shah. Η Binita, μαθήτρια του Νεοζηλανδού Peter Proctor, ο οποίος βάλθηκε να διαδώσει τη βιοδυναμική γεωργία στην Ινδία (και απ’ ότι φαίνεται τα κατάφερε), αποφάσισε μετά την γνωριμία της με τον Proctor και τη διδασκαλία του, να στραφεί η ίδια αποκλειστικά στη βιοδυναμική καλλιέργεια. Επέστρεψε στο ορεινό χωριό της, όπου υπήρχε ανεκμετάλλευτο -οικογενειακή περιουσία- ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι γης και άρχισε να επιδίδεται στην εφαρμογή των τεχνικών που προτείνει η βιοδυναμική καλλιέργεια, την τήρηση ημερολογίου και την παρασκευή των διαφόρων βιοδυναμικών παρασκευασμάτων.
Σχετικά γρήγορα, με τη βοήθεια εργατικών χεριών, κυρίως των νέων της περιοχής που αναγκαστικά παρέμεναν άνεργοι μέχρι τότε, άρχισε να διανέμει τα παρασκευάσματα αυτά και σε άλλους γεωργούς της περιοχής που μετά από κάποια ενημερωτικά σεμινάρια και βλέποντας τα εκπληκτικά αποτελέσματα που η ιδία η Binita είχε στην παράγωγη της, αποφάσισαν να δοκιμάσουν τη στροφή προς τα εκεί. Πράγματι, τα αποτελέσματα αποδείχτηκαν και για εκείνους εκπληκτικά και έτσι σιγά σιγά άρχισε να εκδηλώνεται ενδιαφέρον και από άλλους γεωργούς που άκουσαν γι αυτό. Στο σημείο αυτό ήταν πλέον απαραίτητη η ίδρυση της εταιρίας S.U.P.A. Biotech (Steiner Universal Philosophia Agrica), η οποία άρχισε να πληροφορεί τους αγρότες, να διοργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια, να παρασκευάζει και να διανέμει ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες των βιοδυναμικών παρασκευασμάτων, πράγμα που κάνει μέχρι και σήμερα πλέον σε ολόκληρη την Ινδία.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος που επισκέφτηκε την Binita λίγο καιρό μετά την πρόταση που επέβαλλε κατόπιν του ανοιχτού καλέσματος της κυβέρνησης που ανάφερα παραπάνω, δεν μπόρεσε φυσικά να μείνει απαθής μπροστά στα αποτελέσματα που ήταν ήδη εμφανή. Η εισήγησή του ήταν θετική. Ο δρόμος για την βιοδυναμική καλλιέργεια στην Ινδία άρχισε πλέον ν’ ανοίγει με την επίσημη συγκατάθεση του κράτους. Αντιδράσεις φυσικά υπήρξαν πολλές, ιδιαίτερα στην αρχή και κυρίως από τις πανεπιστημιακές σχολές, οι οποίες επέμεναν ότι δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κάνεις σε μια μη επιστημονικά αποδεδειγμένη μέθοδο. Μετά από την χρόνια θετικότητα των αποτελεσμάτων, οι αντιδράσεις βέβαια έπαψαν και η διάδοση της βιοδυναμικής γεωργίας στην Ινδία άρχισε ν’ αυξάνει με εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό.
Από τότε που έκανε την εμφάνιση της τα αποτελέσματα για τους μικροκαλλιεργητές που την εφάρμοσαν ήταν απόλυτα θετικά. Το ποσοστό των αυτοκτονιών ανάμεσα στους αγρότες μειώθηκε αισθητά. Η παράγωγη αυξήθηκε και πλέον όχι μόνο άρχισε να φτάνει για τις ανάγκες της οικογένειας, αλλά εξαιτίας της εξαιρετικής ποιότητας της έγινε περιζήτητη.
Μετά από παρότρυνση του εμπειρογνώμονα της S.U.P.A. αποφάσισε να δοκιμάσει τη βιοδυναμική καλλιέργεια. Τα δέντρα την αμέσως επόμενη χρονιά ζωντάνεψαν και πάλι (δεξιά). Σήμερα η παράγωγη του έχει αυξηθεί στο τετραπλάσιο.
Οι μικροκαλλιεργητές που απασχολούσαν συνήθως τις οικογένειές τους και μόνο για τις ανάγκες των γεωργικών εργασιών, απέκτησαν τη δυνατότητα να απασχολούν επιπλέον εργατικά χεριά. Έτσι, πολλοί άνεργοι επωφελήθηκαν. Τα οικονομικά έξοδα μειώθηκαν, εφόσον η παράγωγη κομπόστ, C.P.P δεν απαιτεί υπέρογκα έξοδα. Το έδαφος αναζωογονήθηκε και έγινε γονιμότερο και ανθεκτικότερο στην ξηρασία. Η κατανάλωση νερού, σύνηθες πρόβλημα των αγροτών σχεδόν ολόκληρης της υφηλίου μειώθηκε αρκετά. Τα ζώα που συνήθιζαν ανέκαθεν να χρησιμοποιούν για τις διάφορες εργασίες (κυρίως ταύροι) αρκούν απόλυτα για τις ανάγκες της μικρής τους σχετικά καλλιέργειας. Δεν χρειάζονται πλέον επενδύσεις σε μηχανήματα που είναι διαρκώς εξαιρετικά δαπανηρά.
Ο κίνδυνος δηλητηριάσεων εξαλείφτηκε εντελώς τόσο για τους ανθρώπους και κυρίως τα παιδιά που διαρκώς τριγυρνούν στα χωράφια μιας κι οι γονείς τους δουλεύουν εκεί, όσο και για τα ζώα και τα πουλιά. Η ανακύκλωση των ξερών υπολειμμάτων (π.χ. χορταριών) για την παρασκευή του κομπόστ μείωσε φοβερά τον αριθμό των πυρκαγιών μιας και δε χρειάζεται να καίγονται τα ξερά. Οι γυναίκες τέλος, απέκτησαν ενεργό ρόλο αναλαμβάνοντας να κάνουν σημαντικές εργασίες όπως π.χ. την παρασκευή του κομπόστ, του C.P.P κ.α., δουλειές που μπορούν να γίνουν κοντά στο σπίτι κι έτσι δεν χρειάζεται να παραμελούν την οικογένεια για χάρη της εργασίας.
Αυτά είναι μερικά από τα θετικά της βιοδυναμικής καλλιέργειας που σημείωσα σ’ αυτή την πρώτη μου σχετικά βιαστική επίσκεψη. Αν είναι πράγματα που μου διαφεύγουν (φαντάζομαι πως σίγουρα θα υπάρχουν) σας παρακαλώ να με συγχωρήσετε γι αυτό.
Σ’ αυτή μου την επίσκεψη ταξίδεψα αρκετά στην βόρεια και την κεντρική Ινδία. Συνάντησα, συζήτησα και πήρα συνεντεύξεις από πολλούς ανθρώπους. Αγρότες, άντρες και γυναίκες, καθηγητές και κυβερνητικούς εκπροσώπους. Τα πρόσωπά τους έλαμπαν, καθώς μιλούσαν για την αλλαγή που με τα ίδια τους τα μάτια είδαν μετά την εφαρμογή της βιοδυναμικής καλλιέργειας. Η κυβέρνηση άρχισε και χρηματοδοτεί ολόκληρες περιοχές, όπου παράγονται βιοδυναμικά προϊόντα, κομπόστ και παρασκευάσματα τα οποία διανέμονται, έναντι κάποιων μικροποσών, στους καλλιεργητές. Εκεί, συνήθως υπάρχουν αίθουσες που χρησιμοποιούνται για την εκπόνηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων και τη διδαχή των τεχνικών της βιοδυναμικής γεωργίας. Εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκουν απασχόληση μέσα εκεί κι ακόμη περισσότεροι διδάσκονται.
Επισκέφτηκα ακόμα χωριά τα οποία είναι πλέον 100% αφιερωμένα στη βιοδυναμική γεωργία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την περηφάνια με την οποία διάφοροι μικροκαλλιεργητές μου επιδείκνυαν τη σοδειά τους και την ποιότητα των προϊόντων τους. Συχνά έκαναν παραλληλισμούς ανάμεσα στα βιοδυναμικά και τα μη. Η διαφορά είναι αρκετά εμφανής, όπως μπορείτε ίσως να διαπιστώσετε από την εικόνα.
Ολοκληρώνοντας την αναφορά μου αυτή θα ήθελα να πω ότι προσωπικά εγώ, ο άσχετος μέχρι και σήμερα, αισθάνομαι κερδισμένος από την επίσκεψη μου στα βιοδυναμικά χωράφια της Ινδίας. Γεύτηκα μια απερίγραπτη χαρά κι αισιοδοξία. Κατάλαβα ότι αυτοί εκεί οι άνθρωποι, οι κουρελιάρηδες φτωχοί, όπως θα τους χαρακτηρίζαμε βασισμένοι στα πρότυπα του δυτικού μας πολιτισμού, αυτοί μας δείχνουν το δρόμο του μέλλοντος. Αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα που πρώτα απ’ όλα είναι χρήσιμο να ακολουθείται από τις φτωχές πρώτα απ’ όλα χώρες όπως π.χ. τις χώρες της Αφρικής και της Νότιου Αμερικής και ποιος ξέρει, στο τέλος ίσως πειστούμε κι εμείς οι «εξελιγμένοι» έμπρακτα ότι αυτή η στροφή πραγματικά αξίζει.
* Ο Αχιλλέας Νάσιος ασχολείται με τη φωτογραφία, την βιντεοτέχνη και τον κινηματογράφο από το 1983. Δίδαξε φωτογραφία στο ΤΕΙ της Αθήνας και στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων.
Από το 2007, ζει στη Στοκχόλμη σαν εικαστικός καλλιτέχνης και σκηνοθέτης. Έργα του έχουν παρουσιαστεί και προβληθεί στην Ελλάδα και την Ευρώπη από το 1986.
Το Ντοκιμαντέρ
Ο Αχιλλέας έχει αναλάβει την πρωτοβουλία να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ για την ανάπτυξη της καλλιέργειας αυτής στην Ινδία, ένα ντοκιμαντέρ, που ανάμεσα στα άλλα, θέλει να δείξει το πώς με ανοιχτό μυαλό μπόρεσαν τα πράγματα να αλλάξουν, και το πώς ξέφυγαν αυτοί οι αγρότες από την εκμετάλλευση και πήραν την δύναμη τους πίσω στα χέρια τους.
Κάθε οικονομική υποστήριξη για την πραγμάτωση αυτού του σκοπού είναι ευπρόσδεκτη. Για κάθε ενδιαφερόμενο το κινητό τηλέφωνο, όπου μπορεί κανείς να βρει τον Αχιλλέα είναι το 0046761895965 ή το 0046855924509.
Σχολιάστε το άρθρο